Pilot Onderwijs Tilburg leidt tot Charlie

Op 1 november is Charlie geïntroduceerd in de buurt Oud-Reeshof in Tilburg. Met een afwisselend programma in de Buurthoeve en de Breukelentuin maakte de buurt kennis met het concept Charlie en het gelijknamige team. Charlie is bedacht in het designproces van de Smart Start-pilot Onderwijs Tilburg, is in de wijk verder uitgewerkt en nu van start.

Op 1 november is Charlie geïntroduceerd in de buurt Oud-Reeshof in Tilburg. Met een afwisselend programma in de Buurthoeve en de Breukelentuin maakte de buurt kennis met het concept Charlie en het gelijknamige team. Charlie is bedacht in het designproces van de Smart Start-pilot Onderwijs Tilburg, is in de wijk verder uitgewerkt en nu van start.

Charlie is voor ouders en verzorgers in de buurt Oud-Reeshof met kinderen van nul tot en met zes jaar met vragen over fijn wonen, leven en opvoeden in de buurt. Charlie bestaat uit drie dingen: een kennismakingsdoosje dat ouders via consultatiebureau, kinderopvang of school krijgen; de website charliehelpt.nl met informatie over fijn wonen, leven en opvoeden op basis van acht ontwikkelgebieden: bewegen, veiligheid, gezondheid, verantwoordelijkheid, ontwikkelen, respecteren, erbij horen en met liefde verzorgen én Team Charlie. Op de website charliehelpt.nl is te zien waar je terecht kunt als je een vraag hebt voor jezelf of jouw kind, andere ouders en verzorgers wil ontmoeten of hulp zoekt over een bepaald onderwerp.

Team Charlie

Charlie is een initiatief van kinderopvang, scholen en ondersteunende personen en organisaties uit de buurt Oud-Reeshof. Samen vormen zij Team Charlie. Ze helpen ouders graag verder wanneer ze dat nodig hebben. Charlie is dichtbij en persoonlijk. Heidi Baars, van Xpect Primair, was nauw betrokken bij de ontwikkeling. Zij vertelt: “Die laagdrempeligheid is echt belangrijk. Dat mensen vragen durven stellen en de juiste weg weten te vinden. Dat we het samen doen, vind ik echt mooi. De naam Charlie is voor iedereen, het is in meerdere talen een bekende naam en is afgeleid van Charles Rey de Carle. Charles Rey kocht Rey’s Hof, een landgoed dat in de 17e eeuw in het gebied van de huidige Reeshof lag. Dat maakt Charlie dus echt van ons.” 

Samen
Charlie is bedacht tijdens een designsessie in de Smart Start-pilot Onderwijs Tilburg. Heidi Baars was hierbij: “We zijn samen met buurtbewoners, leerkrachten, de gemeente, de GGD en bedrijven uit de buurt gaan brainstormen vanuit de onderzoeksvraag ‘Hoe kunnen we voor kinderen van nul tot zeven jaar in Oud-Reeshof, met de kracht uit de wijk door middel van preventie, het hoge aantal beschikkingen jeugdhulpverlening verminderen?’. Dat hebben we volgens de Design Thinking-methode gedaan, waardoor we op de Kansencirkel (LAAT JE INSPIREREN – K!NDT) uitkwamen. Het idee ontstond dat er meer nodig is voor kind om zich goed te ontwikkelen naast onderwijs en voeding. Daardoor zijn we op de acht genoemde ontwikkelgebieden uitgekomen. We hebben een prototype van Charlie gemaakt en dat zijn we verder gaan uitwerken.”

Betrokkenheid
Stefanie Bolsius vertelt namens de werkgroep dat de aftrap van Charlie op 1 november zeer geslaagd was: “Met verschillende organisaties uit de buurt hebben we een mooie start gemaakt en de basis van dit project neergezet. Het was een mooie dag waarin ouders, verzorgers, professionals elkaar ontmoetten, terwijl de kinderen meededen met verschillende activiteiten. Enthousiaste ouders en professionals maakten meteen plannen voor een Sinterklaas- en Driekoningenviering. Dat willen we. We doen het samen.” Heidi Baars vult aan: “Het gaat om sociale cohesie. We merken nu al dat er steeds meer mensen betrokken willen zijn en dat er ook belangstelling is uit andere wijken.”

Pilot Kindcentra Goirle op weg naar mooie innovatie

Ontmoeting brengt (taal)verrijking  

Pilot Kindcentra Goirle staat na een succesvol design thinking-proces dichtbij een mooie innovatie: een ontmoetgroep voor ouders met kinderen van –9 maanden tot 2 jaar. Een plek die draait om spelen, leren en ontmoeten en op die manier zorgt voor taalverrijking.

Binnen de pilot Kindcentra Goirle werken de gemeente Goirle, kindcentra (opvang en basisschool) en zorgprofessionals aan het verkleinen van achterstanden, zodat ieder kind dezelfde kansen krijgt op een succesvolle start op de basisschool. “Een goede taalontwikkeling is daarbij ontzettend belangrijk”, benadrukt projectleider Gerry Leijten.

Taalbasis
“Kinderen die thuis veel klanken en woorden horen en gebruiken, bouwen een goede taalbasis op. Deze start willen we ook aan andere kinderen meegeven. Daarom zijn we de design thinking-sessies ingestapt met de onderzoeksvraag ‘Wat hebben ouders in Goirle nodig om te zorgen voor een taalrijke omgeving voor hun kind tussen de –9 maanden en 2 jaar?’”

Persona’s
Omdat inleving in de doelgroep centraal staat binnen de pilot, zijn allereerst meerdere ouders uit Goirle geïnterviewd over hun gezinssituatie en de wijze waarop zij thuis ruimte geven aan taal en taalontwikkeling. Hieruit zijn vervolgens zes persona’s opgesteld, een neutrale weergave van verschillende gezinssituaties. Tijdens het designproces werd telkens teruggegrepen naar deze persona’s om altijd dichtbij de behoeften van de ouders te blijven.

Tips
“Alle kinderen kunnen een taalachterstand oplopen”, deelt Gerry. “Tegenwoordig besteden ouders veel tijd op hun mobiel, waardoor ze soms de interactie met hun kind vergeten. Dit heeft invloed op de taalontwikkeling van kinderen. Voor ouders die de Nederlandse taal nog niet goed spreken, is het belangrijk om vooral in de moedertaal te communiceren. Het kind hoort dan toch allerlei klanken en ontwikkelt een grote woordenschat. Kinderen buigen de geleerde woorden vanzelf om naar Nederlandse woorden op de kinderopvang of basisschool.”

“Het is belangrijk dat iedere ouder zich bewust is van het belang van een goede taalontwikkeling en wat zij daarin kunnen betekenen. De landelijke tendens laat zien dat steeds meer kinderen moeite hebben met begrijpend lezen, iets dat we ook terugzien in de gemeente Goirle. Dit heeft effect op de schoolkeuze en de latere loopbaan van kinderen.”

De Ontmoetgroep
“Gezinnen moeten daarom zo vroeg mogelijk de juiste informatie krijgen en op een speelse en laagdrempelige manier aan de slag gaan met taal. Vanuit deze noodzaak kwamen we op het idee van ‘De Ontmoetgroep – Spelen Leren Ontmoeten’. De Ontmoetgroep sluit aan bij de behoefte van ouders om het eigen sociale netwerk te vergroten, kennis uit te wisselen en meer ondersteuning te krijgen. Het doel van De Ontmoetgroep is tweeledig: het zorgt voor ontmoeting tussen zowel ouders als kinderen én er wordt informatie uitgewisseld over de (taal)ontwikkeling van kinderen.”

Samen met ouders
“Om de doelgroep te blijven betrekken, hebben we later in het designproces opnieuw gesprekken met ouders gevoerd: Wat vind je van De Ontmoetgroep, zou jij hiernaartoe gaan? De reacties waren positief”, zegt Gerry. “Na deze mooie uitkomst hebben we een extra designsessie georganiseerd waarbij twee ouders, Monique en Jeanette, aansloten. Samen met de aanwezige professionals hebben zij de verdieping opgezocht en de innovatie verder uitgewerkt.”

Eigen ervaring
Monique: “Ik wilde graag meewerken aan de designsessie om andere ouders te helpen. Ik heb zelf een zoon (nu zes jaar) die niet goed praatte toen hij jong was. Wij zijn destijds doorverwezen naar logopedie. Inmiddels zit hij in groep 2 van basisschool Kameleon en kletst hij de oren van je hoofd.” Ook Jeanette vond het mooi om een bijdrage te leveren. “Als moeder van twee kinderen, waarvan de jongste ook op Kameleon zit, kon ik mijn eigen ervaringen delen. Daarnaast heb ik twintig jaar met kinderen gewerkt. Die expertise kwam nu ook goed van pas.”

Niet vanzelfsprekend
Jeanette: “Taal lijkt zoiets vanzelfsprekends, iets wat je automatisch oppakt in de opvoeding, maar binnen veel gezinnen is dat niet het geval. Dat verbaasde me wel. Misschien komt het ook door al het speelgoed met geluidjes en muziekjes, waardoor ouders een stap terugdoen, terwijl het zo goed is om je kind voor te lezen of om samen liedjes te zingen.”

Zo vroeg mogelijk
“Vooral anderstaligen en mensen die in een sociaal isolement leven, hebben moeite om kinderen een goede taalbasis mee te geven. Door hierover bewustzijn te creëren en hen op weg te helpen, krijgen kinderen de taalontwikkeling die ze nodig hebben”, laat Jeanette weten. “Ouders moeten zo vroeg mogelijk geïnformeerd worden door de verloskundige en kraamhulp”, vindt Monique. “Ook andere professionals, zoals consultatiebureaus, peuterspeelzalen en logopedisten, spelen hierbij een grote rol en kunnen ouders straks over het bestaan van De Ontmoetgroep vertellen.”

Niets moet
“Als ouder wil je je gezien, gehoord en gesteund voelen, maar niet bekritiseerd worden”, weet Jeanette. “Je wil niet het idee krijgen dat je iets fout doet. Alle ouders hebben het beste met hun kind voor. De insteek van De Ontmoetgroep is daarom vooral uitwisseling van kennis en het leren van elkaar.” Monique: “Niets moet. Als ouders zich verplicht voelen, komen ze niet. Tijdens de eerste bijeenkomsten van De Ontmoetgroep is er niet veel nodig. Laat gewoon gebeuren wat er gebeurt, wat ontstaat vanuit en tussen de ouders. Het gaat echt om die laagdrempeligheid. Ouders die samen praten, kinderen die spelen, het bekijken van leuke materialen, et cetra.”

Prikkelen
“Uiteindelijk komen er wel meer extra’s bij”, vult Jeanette aan. “Misschien een taalles of een deskundige die iets komt vertellen. Ook is het slim om met leuke materialen aan te sluiten bij de seizoenen of bij diverse thema’s, zoals de lente en Pasen, om extra te prikkelen.” Monique: “Het was leuk om tijdens de design thinking-sessie allerlei ideeën te bedenken, zoals een cadeautje voor de ouders of een gezamenlijk bezoek aan de bibliotheek. Alle ideeën waren welkom en vulden elkaar aan.” Jeanette: “Het was een leerzame, actieve ochtend waarbij we samen al brainstormend verder kwamen. Ik ben benieuwd hoe alles straks samenkomt.”

Innovatie uitrollen
Gerry: “Dat is inderdaad de volgende stap: het uitrollen van de innovatie. Momenteel onderzoeken we waar De Ontmoetgroep kan plaatsvinden en wie het gaat draaien, waarbij we ons laten inspireren door andere succesverhalen, zoals het Taalhuis en Mamacafé in Heusden. We zijn al een eind op weg. Wordt vervolgd.” 

De Ontmoetgroep – Spelen Leren Ontmoeten wordt een laagdrempelige en gelijkwaardige ontmoetingsplek voor ouders met kinderen van –9 maanden tot 2 jaar. De groep richt zich via ontmoeting en het delen van kennis en ervaringen op taalontwikkeling. Dit om kinderen gelijke kansen te bieden op een goede start op de basisschool. De groep is voor iedereen toegankelijk: voor ouders en kinderen, zonder veel verplichtingen. De Ontmoetgroep wordt op een vaste locatie gedraaid door vrijwilligers, aangevuld met leerzame materialen en informatie van professionals. De wensen en behoeften van ouders zijn hierbij leidend.

Meer over de pilot Kindercentra Goirle lees je hier.

Pilot Onderwijs Tilburg: Innovatie wijkleesfunctionaris

Onderwijs versterken, zodat kinderen kansrijk doorgroeien!
Ongeveer anderhalf jaar geleden werd de Smart Start-pilot Onderwijs Tilburg opgestart. Bestuurders van Tilburgse basisscholen wilden onderzoeken hoe data en -analyse gebruikt kunnen worden om het schoolsucces van kinderen te vergroten. Een brede onderzoeksvraag, die zich na de data-analyse en het design thinking proces voor de buurt Tilburg West richtte op de vraag: hoe zorgen we dat het leesniveau op peil blijft?  

Leesmotivatie
Het kunnen begrijpen van tekst is ontzettend belangrijk. Niet alleen op school maar ook later, om goed te functioneren in de maatschappij. Tijdens de onderzoeksfase bleek op de vier basisscholen in Tilburg West dat het leesniveau van basisschoolleerlingen in de bovenbouw terugzakte. Vroeg beginnen met (voor)lezen en leesmotivatie zijn helpend om het leesniveau te versterken, zo bleek uit onderzoek.

Het Smart Start team ging op basis van die uitkomsten tijdens de design thinking sessies in gesprek met diverse mensen uit de wijk, om samen met elkaar te kijken hoe je de leesmotivatie kunt bevorderen. Van een sportleraar tot iemand van de moskee. En van kinderen tot ouders. Een brede dialoog, waarin diverse oplossingsrichtingen op tafel kwamen.  

“Los van alle mooie ideeën was de conclusie dat iedereen ontzettend trots op de wijk is. Mensen willen graag helpen en zijn ontzettend betrokken!”, aldus Ineke Keultjes (intern begeleider Xpect Primair). ”We constateerden ook dat er heel veel initiatieven zijn, maar deze lijken los van elkaar te staan en zijn onvoldoende bekend bij de mensen.”

Wijkleesfunctionaris
Om al die verschillende initiatieven aan elkaar te knopen en te zien wat eventueel mist, is het initiatief van de wijkleesfunctionaris ontstaan. Een unieke rol, want deze staat opgesteld voor de wijk en werkt onafhankelijk; is dan ook niet verbonden aan een organisatie. Dat unieke karakter maakte dat het VSB-fonds hier een financiële bijdrage aan leverde. En een rol die Fatima Chtitihi met passie vervult!

“Ik was twaalf jaar toen ik naar Nederland kwam en wist niet waar ik moest beginnen. Wat ik toen als kind miste wil ik daarom graag andere kinderen aanreiken.”

Fatima is nog maar twee maanden geleden gestart, maar merkt nu al dat veel mensen haar weten te vinden en hulp aanbieden. Er zijn dan ook al diverse ideeën opgepakt om mensen aan het lezen te krijgen. Zo wilden buurtbewoners juist heel graag naar de bibliotheek, maar wisten niet zeker hoe het daar werkt en of er dan iemand zou zijn die hun taal spreekt om ze verder op weg te helpen. Nu gaan ze samen naar de bieb, om juist elkaar te helpen. Vanuit haar werk bij R-Newt wist Fatima ook meteen een mooie brug te slaan naar Meet & Play, door daar het onderdeel Meet & Read aan toe te voegen; waar ouders en kinderen met elkaar aan de slag gaan met lezen.

Het advies van Fatima: “Ga vooral lezen! Het kan nooit fout gaan en je wordt er steeds beter in. Alles heb je te leren. Een arts gaat ook niet meteen opereren. Dus pak een boek of tijdschrift en start.” “En ontdek de kracht van de wijk. Elke wijk heeft mogelijkheden en kansen. Leg daar de focus op en dan zul je zien dat de wijk alleen maar sterker wordt!”, vult Ineke aan.