Alle kinderen verdienen het om zich optimaal te ontplooien. Goed onderwijs is hierbij een must. Het Smart Start-project Onderwijs Tilburg onderzoekt welke kansen er bestaan om schoolsucces te vergroten. Op basis van een data-analyse en design thinking-sessies ontstonden concrete onderzoeksvragen en mooie initiatieven voor Tilburg Noord, Tilburg West en Oud-Reeshof, passend bij de specifieke behoeften en problematiek van deze wijken. Marina Smits, vanuit T-Primair betrokken bij het project, praat ons bij.
“De data-analyse liet per wijk zien welk vraagstuk daar speelt”, informeert Marina. “Op basis van deze uitkomsten hebben de projectteams, bestaande uit verschillende partners uit onder andere het onderwijs en de kinderopvang, drie onderzoeksvragen geformuleerd. In Tilburg Noord draait de onderzoeksvraag om het kansrijk adviseren van kinderen in de overgang van primair naar voortgezet onderwijs. In Tilburg West is de onderzoeksvraag gericht op leesmotivatie voor de inwoners van de buurt om taalverwerving te stimuleren. In Oud-Reeshof heeft de onderzoeksvraag betrekking op het verminderen van de grote vraag naar jeugdhulpverlening.”
Tilburg Noord: POVO Ambassadeurs en de ‘Week van later’
Na de data-analyse en formulering van de onderzoeksvragen zijn eind vorig jaar voor elke wijk design thinking-sessies georganiseerd, waaraan naast professionals uit de wijk ook kinderen en (groot)ouders deelnamen. “Dit leverde concrete ideeën voor innovaties op. In Tilburg Noord ontstond de innovatie POVO Ambassadeurs, naar een idee van de VVE-ambassadeurs: ouders als ambassadeurs uit de wijk die samen met het onderwijs informatie verstrekken aan (anderstalige) ouders en kinderen over de overgang van primair naar voortgezet onderwijs en hen ook betrekken bij het middelbare schooladvies. Een ander idee dat uitgewerkt wordt is het organiseren van de ‘Week van later’, waarbij kinderen in de klas leren nadenken over de toekomst en mogelijke keuzes die daarbij horen. Een reünie voor brugklassers op hun oude school, waarbij ze hun ervaringen met bovenbouwleerlingen en leerkrachten delen, is hier een onderdeel van.
Tilburg West: Combinatiefunctionaris Lezen
Marina: “In Tilburg West ontstond tijdens de design thinking-sessies het idee voor een Combinatiefunctionaris Lezen, die verbinding legt tussen de gehele wijk; denk daarbij aan onderwijs, kinderopvang, buurtsport, jongerenwerk en andere belangrijke organisaties en informele netwerken die zich in deze wijk bezighouden met lezen. De kracht ligt hierbij echt in de wijk, die overal lezen en leesplezier zal gaan uitstralen. Het doel is om kinderen en andere inwoners te enthousiasmeren om meer te gaan lezen, omdat een taalachterstand later vaak voor ongelijke kansen zorgt. Inmiddels hebben we het functieprofiel voor deze combinatiefunctionaris gemaakt, kijken we hoe deze rol gefinancierd wordt en wie de combinatiefunctionaris kan worden.’’
Oud-Reeshof: gezinnen preventief ondersteunen met een koffer en app
“In Oud-Reeshof viel op dat het aantal verwijzingen naar jeugdhulp veel hoger ligt dan in andere delen van Tilburg. Om individuele jeugdhulp op grote schaal te voorkomen, komen er preventieve oplossingen voor kinderen van 0 – 7 jaar en hun ouders. Het idee is de introductie van een koffer of rugzak, waarmee ouders een sociale kaart krijgen met laagdrempelige voorzieningen en steunfactoren in de wijk. Dit preventieve middel biedt ouders een groter informeel netwerk en daarmee ook een klankbord, wat de vraag naar jeugdzorg kan verminderen. Tevens brengt het buurtbewoners met elkaar in contact en leren buurtbewoners de betrokken professionals uit de wijk op een laagdrempelige manier kennen. Verder bestaat het idee om een speciale app te ontwikkelen ter ondersteuning van ouders en prikkeling van kinderen. Ook willen we in deze wijk vaker de kansencirkel van K!NDT – gericht op de acht ontwikkelgebieden van ieder kind – inzetten in de communicatie met ouders en kinderen.”
Verbinding
“Het is belangrijk dat we ouders en kinderen betrekken bij alle vernieuwingen. We moeten het samen doen. Ook willen we alle nieuwe innovaties verbinden aan bekende vindplekken voor ouders en kinderen en aan bestaande projecten in de verschillende wijken, zoals Een Goede Start in de Reeshof”, benadrukt Marina. “De verschillende initiatieven in een wijk moeten niet op zichzelf komen te staan, maar elkaar aanvullen en versterken.”
“Het mooie van design thinking? Het loslaten van de eigen gedachten.”
Marieke van Doremalen, actief in het regionaal design thinking-team van Smart Start: “Het mooie aan het design thinking-proces is dat je mensen meeneemt om uit hun hoofd te komen. Aan de hand van creatieve werkvormen laten de deelnemers de eigen gedachten los en verdiepen ze zich volledig in de behoeften van degenen die ermee te maken hebben. Zo voorkom je dat er innovaties ontstaan die uiteindelijk helemaal niet werken. Denk aan Google Glass, een draagbare computer in de vorm van een bril. Google dacht: dít willen mensen. Toch werd het een flop, omdat niemand het op straat wilde dragen.”
Tastbare resultaten
“Met de design thinking-methode komen we tot innovatieve oplossingen die mensen wél willen omdat ze voorzien in een behoefte en daardoor dus echt werken. Deelnemers stappen namelijk uit hun rol binnen de eigen organisatie en verdiepen zich in de doelgroep: wat hebben kinderen en gezinnen uit deze wijk nodig en wat kunnen wij hen preventief bieden voordat er problemen ontstaan? Om tot de beste en meest tastbare resultaten te komen, sluiten niet alleen professionals uit verschillende werkgebieden aan, maar ook de inwoners uit de wijk zelf: de mensen om wie het allemaal gaat.”
Inleven
“De deelnemers zijn enthousiast over het design thinking-proces. Soms is het nog even wennen, maar dankzij de creatieve werkvormen en materialen komen ze uiteindelijk helemaal los van hun eigen werkelijkheid en kunnen ze zich goed inleven in de ander. En vaak maken we een zijstap, voor interviews of een groepsgesprek, om ons te verdiepen. Soms schuurt het ook even, wat alleen maar extra interessant is. Welke kant het ook opgaat in de sessies: wij faciliteren het geheel, maar de groep heeft altijd de regie over de uitkomsten. Dit geeft mooie energie en vergroot het enthousiasme om ook daadwerkelijk met de ontstane ideeën aan de slag te gaan.”
“Ook de locatie van de design thinking-sessie speelt een belangrijke rol in het creatieve proces. Soms is dat de plek van de doelgroep zelf, om goed te voelen om wie het allemaal gaat. Maar een andere keer kiezen we juist een onverwachte locatie, zoals het podium van de schouwburg, om even helemaal los te komen van de omgeving.”
Dichtbij contact
“Het is mooi om te zien welke innovaties er allemaal ontstaan. Zoals bij deze pilot in Oud-Reeshof het koffertje. Niet zomaar een koffertje, maar een tool waarmee de verschillende partners in de wijk – van jongerenwerkers tot de kinderopvang, GGD en bibliotheek – zich zichtbaar maken voor ouders van kinderen van 0 – 4 jaar. Via het koffertje kunnen er nieuwe gesprekken ontstaan, niet gericht op het promoten van het aanbod van de diverse partijen, maar op de behoeften van ouders: wat hebben zij nodig (uit het koffertje)? Veel partners zijn gewend om pas in actie te komen als er al zorgen bestaan, maar door relaties met elkaar op te bouwen vanuit dichtbij contact, kunnen ze samen voortaan preventief te werk gaan in wijken.”
