Op Basisschool De Zuidwester startte najaar 2018 de eerste pilot van het programma Smart Start. Ondertussen lopen er vijf pilots in de regio Hart van Brabant. In diverse (sociale) werkgebieden, zoals wonen, zorg, welzijn en onderwijs. De concrete onderzoeksvraag verschilt in alle pilots, maar het doel is steeds hetzelfde. Teun Brand, projectleider Smart Start bij Xpect Primair, deelt zijn ervaringen over de pilot op De Zuidwester én vertelt over ambitieuze nieuwe plannen.
“Data heeft de toekomst, juíst ook in het sociale domein”
Basisschool De Zuidwester startte als eerste met een pilot van het programma Smart Start. “Er gebeurt veel op deze school, het kon er onrustig zijn. Daar wilden we iets mee”, vertelt projectleider Teun Brand. Merken de kinderen, ouders en leerkrachten van De Zuidwester al iets van de innovaties die ontwikkeld zijn binnen de Smart Start-pilot?
In het programma Smart Start nemen we objectieve data – ook uit onderzoeken – als uitgangspunt. Die data combineren we met de kennis en ervaring van professionals en ouders. Samen – met een projectteam – werken we toe naar innovaties die gericht zijn op preventie in plaats van oplossing.
“Onze onderwijsprofessionals hebben veel verstand van kinderen, die ze altijd optimaal inzetten”, aldus Teun. “Het gebruik van data zorgt voor een nieuwe impuls. Hiermee staven we de onderbuikgevoelens van de professional en leggen we blinde vlekken bloot. Een extra bevestiging, waardoor we gefundeerd blijven handelen.”
“Data heeft de toekomst,
juíst ook in het sociale domein”
Gerichter interveniëren
Tijdens de pilot kwam het projectteam tot de conclusie: er is méér ondersteuning nodig op De Zuidwester. Bovengemiddeld veel kinderen worstelen op de school met multiproblematiek, een combinatie van gescheiden ouders en armoede bijvoorbeeld. Uit de data en interactieve design thinkingsessies met een gemixte groep meedenkers bleek ook op welke vlakken hulp nodig is, dus kon de school gerichte maatregelen treffen. Daarvoor zijn twee oplossingen bedacht:
- Een all-in concept bieden op school
- Een Team Op Maat biedt de ondersteuning die nodig is
Warm bad
“Zowel kinderen als ouders moeten een school als een warm bad ervaren. Kies je voor een school? Dan kies je voor een totaalpakket. Dat is het idee voor De Zuidwester”, licht Teun toe. “Onder één dak helpen allerlei partijen mee om het geluk en succes van jouw kind te bevorderen”
Om hier invulling aan te geven is op De Zuidwester een Team Op Maat samengesteld, met professionals die leerlingen én ouders op locatie van de school de ondersteuning kunnen bieden ze nodig hebben. “Zo is schoolmaatschappelijk werk uitgebreid en er is een gedragscoach in de school. Zij hebben – samen met de intern begeleider – een kort lijntje met logopedie en de wijkagent. De regio Hart van Brabant – en in ons geval de Gemeente Tilburg – heeft daaraan bijgedragen. We doen het met z’n allen.”
Over Teun Brand
Teun Brand is basisschooldirecteur bij Xpect Primair en in juni volgde hij Angela Horsten op als Projectleider Smart Start. Hij gelooft écht in dit project, vertelt hij. “In november rondde ik de Executive Master of Management and Organization af. “Al mijn studiegenoten waren manager of directeur, in allerlei branches. Je merkt dat iedereen globaal met dezelfde onderwerpen bezig is: organisatieontwikkeling, menselijk kapitaal én data. Dat laatste is echt een hot topic. Het sociale werkveld loopt niet voorop in het werken met data. Voor het basisonderwijs (in Tilburg) is het Smart Startprogramma een mooie eerste stap; juist omdat het niet alleen om data draait, maar altijd om de combinatie van data met kennis en ervaringen. Ik wil het heel graag verder ontdekken.”
Verbinding
De ambitie is om nóg meer verbinding te creëren tussen de school en de wijk. Dat werkt twee kanten op: de school heeft iets aan de wijk én andersom. En door samen een veilige omgeving voor kinderen te bieden, vergroot je de kansen van kinderen. Hoe je ‘succes’ ook definieert; van CITO-score tot geluksgevoel. “De vernieuwingen zorgen al voor meer rust in de school, blijkt uit feedback van het team van De Zuidwester. Leerlingen krijgen de ondersteuning die ze verdienen en ook voor ouders is het Team Op Maat een laagdrempelig aanspreekpunt. Tegelijkertijd komen leerkrachten weer meer aan lesgeven toe.”
De vervolgpilot
Naast het implementeren en borgen van de innovaties op De Zuidwester is er een tweede doel: de pilot uitbreiden. De eerste pilot is er altijd ‘een om van te leren’. “En dat doen we zeker. In onze vervolgpilot passen we direct toe wat we geleerd hebben. Zo breiden we onze doelgroep uit. We selecteren drie buurten in Tilburg waar minstens drie scholen zijn. We mogen dan gebruik maken van de microdata van het CBS. Op basis van die data stellen we – per buurt – een projectteam samen; we weten dan namelijk al beter wie nodig is. We hebben daar ook de ouders bij nodig.”
Overdraagbaar
Uit de vervolgpilot komen mogelijk weer compleet andere innovaties voort. Het idee van Smart Start is wel dat het overdraagbaar is; dat de werkwijze en oplossingen overgenomen kunnen worden door andere scholen in de stad of elders in het land. “Vanzelfsprekend is het geen kopiëren en plakken, want een analyse van alle data kan ook uitwijzen dat een school iets compleet anders nodig heeft.”
Het geld volgt de goede ideeën
Alle kosten zijn voor nu in de pilots meegenomen. Verschillende partijen dragen bij, waaronder de gemeente en Xpect Primair. “Ik ben zelf ook schooldirecteur. Als ik zie dat iets werkt als een trein, onderzoek ik vanzelfsprekend hoe ik in de toekomst ruimte kan (blijven) maken in de begroting om de maatregel te bestendigen”, besluit Teun.
